Beton towarowy, podobnie jak każdy inny produkt, na którego zakup się decydujemy, podlega określonym normom. To one decydują o tym, czy dany towar rzeczywiście posiada wymagane parametry i tym samym spełni nasze oczekiwania. Nawet jeśli nie planujemy zamawiać betonu częściej, to mimo wszystko warto poznać te normy – dzięki temu będziemy mogli samodzielnie sprawdzić, czy rzeczywiście otrzymujemy materiał najwyższej jakości. Ma to ogromne znaczenie dla bezpieczeństwa każdej budowli. 

Beton towarowy a beton zwykły

Na samym początku warto podkreślić, że beton towarowy to nie beton, który wytwarzamy w betoniarkach na własną rękę, już na terenie danej budowy. Do produkcji tzw. betonu zwykłego często wykorzystuje się surowce w niskiej jakości, na dodatek każda porcja mieszanki będzie posiadała nieco inne parametry, ponieważ nie da się za każdym razem równomiernie dozować składniki.

Tymczasem beton towarowy powstaje w betoniarniach dzięki dopracowanemu, zautomatyzowanemu systemowi. Na plac budowy zostaje przewieziony betonowozami lub samochodami samowyładowczymi. To gwarantuje wykorzystanie najlepszych kruszców w odpowiednio dopasowanych proporcjach. Beton towarowy wyróżnia przede wszystkim ogromna trwałość i elastyczność. Dzięki nim może być wykorzystywany nawet do najważniejszych elementów konstrukcji, jak chociażby fundamenty. 

Dobrze pamiętać, że właściwości zamówionego betonu towarowego są szczegółowo przedstawione w tzw. dokumencie WZ, który jest wymagany podczas transportu i na który powinniśmy zwrócić uwagę.

Co weryfikuje norma betonu towarowego?

Warto wiedzieć, że nie wszystkie rodzaje betonów obowiązuje norma. Poza jej zakresem pozostają: beton komórkowy, beton spieniony, beton żaroodporny oraz beton o gęstości mniejszej niż 800 kg/m³.

Jakie właściwości i parametry opisuje obowiązująca norma dla betonu?

  • definicja betonu, jego skład i przeznaczenie;
  • klasa wytrzymałości na ściskanie;
  • klasa ekspozycji (np. X0 – brak zagrożenia korozyjnego, XM – ścieralność, XA – agresja chemiczna itd.);
  • ograniczenia dotyczące składu;
  • gęstość, konsystencja (ujmowana w klasach dotyczących średnicy rozpływu, oznaczanych literą F, gdzie F1 to <340 mm, zaś F6 to >630 mm);
  • maksymalny dopuszczalny rozmiar wykorzystywanych ziaren;
  • zawartość chlorków.

Kiedy już zamówiliśmy beton towarowy i został on przywieziony na teren budowy, trzeba koniecznie sprawdzić, czy w dokumencie stanowiącym dowód dostawy znalazły się wszystkie najważniejsze informacje. Wśród nich powinny się znaleźć takie podstawowe dane jak nazwa wytwórni, nr dostawy, data i godzina załadunku, rozładunku i samej dostawy, nabywca czy miejsce dostawy. Ponadto musi tam zostać umieszczona klasa betonu, nr receptury, konsystencja, skład mieszanki oraz deklaracja zgodności z określoną normą.

Choć norma daje nam, klientom betoniarni, listę rzeczy, jakich możemy oczekiwać od przywiezionego towaru, to trzeba pamiętać o tym, że nasza odpowiedzialność nie kończy się na zweryfikowaniu dokumentu dostawy. Przede wszystkim warto zaznaczyć, że beton towarowy dostarczony na teren budowy to nie jest gotowy prefabrykat, a raczej półfabrykat. Dopiero kiedy zostanie zagęszczony, a przede wszystkim odpowiednio pielęgnowany, nabierze najlepszych właściwości. Dlatego, nawet gdy zamawiamy w renomowanej betoniarni, to również od nas zależy, czy materiał się sprawdzi.

Obowiązujące normy betonu towarowego

Przed 2004 rokiem w Polsce obowiązywała krajowa norma PN-88/B-06250, dotycząca betonu zwykłego. Została ona wycofana przez Polski Komitet Realizacyjny i zastąpiona normą PN-EN 206-1:2003 „Beton – Część 1: Wymagania, właściwości, produkcja i zgodność” oraz uzupełnieniem krajowym PN-B-06265:2004.

PN-EN 206:1:2003 wciąż często bywa nazywane normą „nową”. Trzeba jednak pamiętać, że jest już nieco przestarzała, choć nadal chętnie wykorzystywana przez wielu producentów – jej aktualizacje nie oznaczają, że musi wyjść z użycia. Warto wiedzieć, że najpierw zastąpiła ją norma PN-EN 206-9:2010, a następnie norma PN-EN 206:2014-04 „Beton – Wymagania, właściwości, produkcja i zgodność”, opublikowana w styczniu 2015 roku.

PN-EN 206:2014-04 wprowadziła dość istotne zmiany, m.in. wprowadziła nowe terminy i pojęcia, również w zakresie oceny zgodności. Określono w niej zasady przeznaczenia betonów z kruszywem pochodzącym z recyklingu oraz betonów zbrojonych. Pojawiły się także nowe wymagania dotyczące betonu wykorzystywanego do robót geotechnicznych.

13 grudnia 2016 roku (w wersji polskiej: 15 grudnia 2017) wprowadzono nową wersję normy, czyli PN-EN 206+A1:2016-12. To jak dotąd najświeższa wersja normy dla betonu towarowego – warto zatem zwracać uwagę, czy betoniarnia, z której usług korzystamy, produkuje swój towar właśnie w zgodzie z określonymi w niej parametrami.

Trzeba przyznać, że norma PN-EN 206+A1:2016-12 wprowadziła szereg bardzo istotnych zmian, i to zarówno po stronie producentów, jak i potencjalnych klientów. Dotyczy to przede wszystkim kontroli zgodności, jaką musi przeprowadzić właśnie producent betonu. Jeśli odbiorca ma wątpliwości co do jakości towaru lub taki jest wymóg, to zostaje przeprowadzane badanie i ocena identyczności.

Wcześniej jednak wspomniane badanie obejmowało głównie zakres wytrzymałości betonu. Dzięki normie PN-EN 206+A1:2016-12 ocenie poddane zostają również wytrzymałość na ściskanie, konsystencja, zawartość powietrza i włókien w mieszance czy też jej jednorodność.